زبان اشاره آمریکایی علمی و زبان اشاره آمریکایی خیابانی (کوچه ای)!
نوشته: روزبه قهرمان
book-ahmadshamlooکتاب کوچه عنوان فرهنگنامهای است به کوشش احمد شاملو شاعر و نویسنده معاصر ایرانی و همسر ارمنی اش ، آیدا سرکیسیان در پانزده جلد به عنوان دائرةالمعارف فرهنگ عامیانه مردم ایران تدوین شدهاست. این کتاب با اینکه هنوز کامل نشده و چاپ مجلدات آن به پایان نرسیده است ، به خاطر داشتن نمونه های زیادی مربوط به زبان عامیانه فارسی همیشه مورد توجه پژوهشگران ایرانی و خارجی که با زبان فارسی سروکار دارند ، است.
پدر شاملو دایه پیری داشت که حاضر جواب و متلک پران بود و شیرین کاری هایش و زخم زبان هایی که برای خنداندن اهل خانه به این و آن می زد ، میان خودی ها و حتی همسایه های دور و نزدیک نقل محافل بود. به این دایه پیر ، “چَکِه” می گفتند. شاملو به دنبال دانستن معنای این لغت بود اما کسی نمی توانست آن را معنی کند. شاملو حدوداً دوازده ساله بود ، در فرهنگ آنندراج متعلق به پدر بزرگش دنبال کلمه “چَکِه” گشت که نتوانست آن را پیدا کند و سپس علت آن را از پدر بزرگش پرسید. او برای شاملو توضیح داد که این جور لغات ساخته عوام الناس است و جایش در فرهنگی به اعتبار آنندراج نیست. به همین سادگی جرقه لزوم جمع آوری اصطلاحات عامیانه ای در ذهن شاملوی دوازده ساله زده شد.
کار کتاب کوچه که شاملو به تنهایی آغاز کرده بود ، بعدها با کمک همسر ارمنی اش ، آیدا ادامه یافت.
اُستاد آقای محسن لوح موسوی و سایر همکاران ناشنوای شان در کمیته پژوهش و توسعه زبان اشاره بارها از اصطلاح” زبان اشاره علمی” و ” زبان اشاره عامیانه ای ” (کوچه ای به قول احمد شاملو!) استفاده کرده اند و گفته اند که افراد ناشنوای بزرگسال و بالغ می توانند از اشارات مختلفی به صورت عامیانه ای برای یک لغت استفاده کنند اما برای آموزش زبان اشاره به کودکان ناشنوا در مدارس باید به صورت علمی باشد که لااقل یک اشاره برای یک لغت را بیاموزد نه اینکه برود اشارات مختلفی برای آن لغت را بیاموزند و دچار گیجی و سردرگمی بشوند جهت انتخاب یک اشاره ویژه از میان اینهمه اشارات عامیانه ای.
درستی کاربرد اینگونه اصطلاحات “علمی” و “عامیانه ای (کوچه ای)” ، با توجه به سخنان دکتر بایرون بردیجز (کارشناس و متخصص مشهور زبان اشاره آمریکایی) و جوسف ویلر (معلم با سابقه زبان اشاره آمریکایی) به شرح زیر بیشتر آشکار می شود
نکات شش تایی از جوسف ویلر:
byronbridgesیک) زبان اشاره منطقه ای زیادی وجود دارند چه زبان اشاره آمریکایی باشد چه اشارات خانگی. در طول تدریس زبان اشاره آمریکایی ، من تمام انواع اشارات (چه رسمی چه غیر رسمی) به صورت همگانی و منطقه ای و از هر دو نوع زبان انگلیسی اشاره ای و زبان اشاره آمریکایی را به شاگردان خودم نشان می دهم. شما می توانید خودتان را با معلمان زبان انگلیسی مقایسه کنید. معلمان زبان انگلیسی با شاگردان خودشان راجع به تفاوتهای زبان انگلیسی چه علمی چه عامیانه ای صحبت و بحث می کنند اما آنها معمولاً می خواهند شاگردان قواعد زبان انگلیسی (به فرم علمی) را رعایت کنند. شما می توانید ببینید چه کسانی هستند که انگلیسی خوب را ترتیب می دهند و چه کسانی نه؟ چطور و کجا آنها قواعد زبانی انگلیسی را فرا می گیرند؟ از خیابان (کوچه)؟ بنابراین همیشه سازنده است که تمام انواع زبان انگلیسی را بدانید – ضرری که ندارد. مهارت درک کنایات و مهارت وفق دادن را هم به دست می آورید.
دو) یک گروه بزرگی در مدارس ناشنوایان امروزی هستند که مایل به دایر کلاسهای زبان اشاره آمریکایی از کودکستان تا کلاس دوازده هستند. کلاً افراد ناشنوا تا امروز هیچگاه کلاسهای زبان اشاره را نداشتند. این یکی از بزرگترین علت است که چرا زبان انگلیسی اشاره ای به سهولت رواج پیدا می نماید. حتی استاندارد کردن آموزش زبان اشاره آمریکایی برای شاگردان ناشنوا در ایالتهای آمریکا هنوز در وسط راه است. هرچند استانداردی به معنای مقابله یا تعیین اشارات ویژه نیست ، توسعه زبان اشاره آمریکایی علمی در میان کودکان ناشنوا را مورد حمایت قرار می دهد. استانداردی بیشتر حالت ” تاکیدی ” را به زبان اشاره آمریکایی می دهد. در عین حال ، بسیار مفید است که با افراد ناشنوای عوام (بزرگسال) نیز سروکار دایمی داشته باشند که زبان اشاره آمریکایی خیابانی (کوچه ای) مورد استفاده جامعه ناشنوایان آمریکایی را به کار می برند. ما باید به اشارات منطقه ای و زبان اشاره قدیم آمریکایی احترام بگذاریم نه اینکه آنان را مورد تحقیر قرار بدهیم. بلکه آنان را به عنوان بخش زیبایی از زبان اشاره آمریکایی گرامی بداریم.
سه) با افراد ناشنوای بزرگسال سروکار داشته باشید و آنان به شما در مورد روند تهیه اشارات و عامیانه کردن شان آموزش خواهند داد. به همین دلیل ، من همیشه علاقه ای به داشتن سروکار دایمی با جامعه ناشنوایان را دارم. در عین حال ، من مروج زبان اشاره آمریکایی علمی هستم. من معتقد هستم که لازم است هر دو نوع زبان اشاره آمریکایی (علمی و عامیانه ای) را باهم داشته باشیم.
چهار) زبان اشاره آمریکایی علمی هنوز جدید به نظر عده ای از افراد می آید. در حالیکه سابقه استاندارد کردن آموزش دروس زبان اشاره آمریکایی در کالج دانشگاهی ها به افراد شنوا خیلی قدیم تر ازاستاندارد کردن آموزش زبان اشاره آمریکایی در مدارس ناشنوایان است. لذا برای من لذت بخش است که مدارس ناشنوایان قصد دایر کلاسهای زبان اشاره از کودکستان تا کلاس دوازدهم را دارند که توسط خود معلمان ناشنوا آموزش داده می شود.
پنج) یک عده ای از افراد ناشنوا به طور اشتباه اشاره می کنند. من دیگر اشتباهات آنان را اصلاح نمی کنم به خاطر اینکه آنان هیچوقت توی کلاسهای زبان اشاره آمریکایی خودم نبودند. یک عده زبان اول اش ، زبان اشاره آمریکایی هستند و یک عده نیستند. در نتیجه ، سخت است که همگان را موظف به استفاده از اشارات صحیح بکنیم. برای اینکار ، نیازمند پلیس زبان اشاره آمریکایی است.
شش) تعداد زیادی افراد ناشنوا احساس تنبلی را می کنند لذا از زبان انگلیسی اشاره ای استفاده می کنند به جای زبان اشاره آمریکایی و یا اشاراتی را از زبان انگلیسی اشاره ای قرض می گیرند.
۱) There are many regional signs whether it’s ASL or home signs. During my ASL teaching, I show my students all the variations of signs, both formal and informal, both the common and regional signs, both SEE and ASL signs, etc. You can compare with English teachers. English teachers discuss with their students about different versions of English whether it is academic or slang, etc. But usually they want students to follow English rules. You can see who types good English and who doesn’t. How? Where did they learn English rules? From the street? Therefore, it is always good to know all variations so you do not get lost, or have awkward moments, and have better code-switching or adaptive skills.
2) A big popular trend in Deaf schools today is to offer ASL classes from K-12. Deaf people did not have ASL classes back in the day. That is one of the biggest reasons why SEE was able to influence so easily. Even so, ASL K-12 Standards for Heritage Learners is still being worked on in states. The standards do not tackle or determine which specific signs, however, the standards support the development of academic ASL among Deaf children. The standards gives ASL more recognition. At the same time, it is good to interact with grassroots and know the “street” ASL that is being used by many in the community. We should always respect regional signs and old ASL, and not oppress any of it. Instead, cherish it as a part of the beauty of ASL.
3) Hang out with Deaf people and they will teach you the slang and how they make up signs. I am always in favor of social interaction with the Deaf community. At the same time, I am an advocate of academic ASL. I think it is good to have both, just as there are street English and academic English or any other language.
4) Academic ASL is still a fairly new concept to some people. It standard off as ASL courses at colleges for non-native users long before many Deaf schools and ASL classes. So it brings me huge joy when Deaf schools promote ASL by having ASL classes for K-12, taught by Deaf teachers.
5) Some deaf people sign wrong. I stop correcting them long time ago because they are NOT in my ASL class. Some people are native and some are non-native. It’s hard to try to make everyone sign the correct way. To do that, we need ASL police.
6) Many Deaf people become lazy so they used SEE instead of ASL and/or borrowed SEE into ASL.
نتیجه گیری
کشور آمریکا با وجود داشتن سابقه سیصد ساله آموزش ناشنوایان و داشتن دانشگاه مخصوص خود ناشنوایان با سابقه صد و پنجاه سال ، هنوز هم به لزوم کاربرد هر دو نوع زبان اشاره علمی و عامیانه ای اذغان دارد تا برسد به خود کشور ایران که روند شکل گیری زبان اشاره در جامعه ناشنوایان ایران دارای عمر بسیار کوتاه تری نسبت به زبان اشاره آمریکایی است!
منبع: وب سایت بنیاد پژوهش های ناشنوایان ایران، فروردین ۱۳۹۴