پای درد و دل هنرمندان توانیاب
«واسه نونه، واسه نون…»
«آرزویشان است که کارگاهی داشته باشند تا با هنری که میآفرینند، شغلی دست و پا کنند و پول حاصل از فروش هنرشان به خودشان تعلق بگیرد، اما دریغ…»
به گزارش خبرنگار صنایع دستی ایسنا، حسین مردانی یکی از کوچکترین هنرمندانی است که 6 سال معرق را آموزش دیده و حالا برای خودش استادی شده و دو شاگرد دارد.
او میگوید: هنگامی که این کار را انجام می دهم از آن لذت میبرم و احساس آرامش میکنم.
«مردانی» حدود 9 ساعت در روز کار معرق انجام میدهد و حتی یک تابلو را یکروزه تمام کرده و تا حالا 20 تابلو برای موسسهای که در آن آموزش میبیند خلق کرده است.
این هنرمند جوان در پاسخ به اینکه آنقدر کار انجام دادهای که بتوانی یک نمایشگاه راه بیاندازی؟ میگوید: کارهایی که در” موسسه رعد ” انجام میدهیم برای خودمان نیست و باید آن را به بخش آموزش تحویل بدهیم و آنها هم کارهایمان را در مراسمهای مختلف به خیرین اهدا میکنند یا در بازارچههای خیریهای که برگزار میکنند میفروشند.
وی درباره اینکه چند درصد از فروش تابلو را به خودشان اختصاص میدهند، پاسخ میدهد: هیچ. موسسه تنها مواد اولیه را در اختیارمان میگذارد و دورههای آموزشی را رایگان برگزار میکند و دوست دارد تابلوهایی که ما درست میکنیم را به صورت رایگان در اختیارشان بگذاریم.
هنرمندان صنایع دستی موسسه خیریه رعد
او چون جایی برای آموزش ندارد، مجبور است در خانه این کار را انجام دهد و بابت هر جلسه آموزش 50 هزار تومان دریافت میکند و در یک ماه 4 جلسه آموزش میدهد.
این هنرمند توانیاب درباره اینکه منبع درآمدش از این هنر در یکسال چقدر است؟ بیان می کند: کمتر کسی پیدا میشود که کار سفارشی بدهد، بنابراین نمیتوان گفت که سالانه درآمد مشخصی از این کار دارم.
«مردانی» به این کار به عنوان یک شغل نگاه میکند و هدفش از آموزش معرق، درآمدزایی است و اظهار میکند: متاسفانه کارهای دولتی یا کارهای دیگر برای ما که مشکلات جسمی داریم سخت پیدا میشود، بنابراین تصمیم گرفتم اینجا این هنر را یاد بگیرم تا برای خودم کاری دست و پا کنم.
پروین خالقی که خودش نشان درجه 2 هنری دارد، مربی هنرمندان توانیاب است و حدود 6 سال است که به آنها آموزش معرق و سوخت چوب میدهد. اکثر هنرجویانش هم آقا هستند.
او میگوید: قدیمیترین شاگردانم حالا برای خودشان استادی شدهاند و آموزش میدهند و برخی از آنها در یکسال 15 میلیون تومان تابلو میفروشند. آنهایی هم که در موسسه کار میکنند، اسفند و آذرماه هر سال کارهایشان در بازارچه خیریهای که موسسه برگزار میشود برای فروش عرضه میشود.
خالقی درباره هنری که آموزش میدهد، اظهار میکند: معرقی که آموزش میدهم سبک جدید تفکیک رنگی است، مثلا برای اولین کار، معرق سنتی را به هنرجو آموزش میدهم و با این کار او را میسنجم. این چنین متوجه میشوم که چه تابلویی را به عنوان کار دوم از او بخواهم. برخی از هنرجویان آنقدر تابلوی اولشان را خوب خلق میکنند که کار بعدیشان حرفهای میشود.
او ادامه میدهد: برخی از هنرمندان هم نیاز به یکسال زمان دارند تا سراغ تفکیک رنگ بروند. آموزشی که من میدهم ردهبندی دارد، مثلا از طبیعت بیجان شروع میکنم و به حیوانات و چهره میروم و در نهایت بچهها عکاسی میکنند و آن را به معرق تبدیل میکنند. برخی از هنرجویان هم تمام وقتشان در یک هفته را برای معرق میگذارند و برخی از کارآموزان تنها هفتهای یک روز میآیند. زمانهایی که هنرجویان برای انجام کار میآیند کاملا متفاوت است. من حدود سه سال را برای آموزش کامل این هنر در نظر گرفتهام تا هم هنرمندان بتواند آن را انجام دهند و هم من بتوانم آموزشم را کامل کنم.
بزرگترین هنرجوی او 52 سال و کوچکترین آنها 24 ساله است. همهی امکانات و مواد اولیه را “موسسه رعد” در اختیار توان یابان جویای هنر قرار میدهد و بابت آموزش این کار پولی از آنها دریافت نمیکند.
خالقی میگوید: توانیابها یا کلاس نمیآیند یا اگر میآیند نسبت به هنرجویان دیگر بهتر کار میکنند. هدف اکثرشان رسیدن به درآمدزایی است. بسیاری از بچهها خودشان کارگاه زدهاند، سفارش میگیرند و کارهایشان را آزاد میفروشند. هدف ما این است که بچهها بعد از آموزش به درآمدزایی برسند.
هنرمندان صنایع دستی موسسه خیریه رعد
او درباره مقایسه و توانایی این هنرمندان با هنرمندانی که از سلامت جسمی برخوردار هستند، اظهار میکند: توانایی و همت بچههای اینجا بسیار بالاست و برخی اصلا از پشت میز بلند نمیشوند. یکی از هنرجویانم چند وقت پیش دو تابلویش را هفت میلیون تومان فروخت.
خالقی درباره حمایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی از هنرمندان معلول میگوید: والله ما که حمایتی ندیدیم. هر جا هر امکاناتی که وجود دارد برای افراد خاصی است. اگرچهار نمایشگاه خارجی در طول سال برگزار شود، از بین هزاران هنرمند، هر سال تنها 2 نفر را به آن جشنواره میفرستند و برخی دیگر از چنین اتفاقاتی با خبر نمیشوند تا بتوانند کارشان را عرضه کنند.
او یکی از هنرجویانش را در رشته سوخت چوب آماده کرده تا به جای خودش به هنرمندان دیگر آموزش دهد.
«عبدالحسین اسحاقی» بزرگترین هنرجوی کلاس معرق این موسسه است که بیشتر نوشته (شعر و آیات قرآن) معرق میکند و میگوید: لذتی که از معرق نوشتهها میبرم از کارهای دیگر نمیبرم. پیش از این تراش شیشه را 6 سال در این موسسه آموزش دیدم و کارهایمان را میفروختیم، اما بعد از مدتی بخش آموزش موسسه اظهار کرد تراش شیشه ضرر دارد و کلاسها را جمع کردند.
او بیان میکند: اگر خیری از موسسه بازدید کند کارهایمان را به آنها هدیه میدهند.
اسحاقی در پاسخ به اینکه آیا برای هدیه دادن کارهایی که شما آن را خلق کردهاید از شما اجازه هم میگیرند؟ میگوید: اجازه دست ما نیست چون فقط کارآموز هستیم . وقتی مواد خام در اختیار ما میگذارند که دیگر از ما اجازه نمیگیرند.
این هنرمند اظهار میکند: گاهی اوقات سفارشهایی میگیرم اما چون جایی برای انجام این کار ندارم نمیتوانم بپذیرم. هر کاری هم که در موسسه انجام میدهیم متعلق به ما نیست. مدتی به فکر کارگاه بودم که چیزی دستگیرم نشد. از طریق شهرداری منطقه 5 هم پیگیری کردم و قرارشد جایی را برای این کار در اختیارم بگذارند اما تا کنون نتیجهای نگرفتم.
او درباره تفاوت معرق و تراش شیشه میگوید: معرق نسبت به تراش شیشه تمیزتر است. پرداخت شیشه کثیف کاری زیادی داشت.
اسحاقی بیان میکند: خوب است برای ما که کارهایمان را سالها به موسسه میدهیم حداقل سابقهی کاری در نظر بگیرند.
نیکو خادمیان یکی دیگر از هنرمندان صنایع دستی این موسسه است که از سال 91 کار معرق را انجام داده و تا حالا 10 تابلو خلق کرده است که همهی آنها را موسسه فروخته و پولی از فروش آنها دریافت نکرده است اما معتقد است به جای آن هنری را یاد گرفته است.
او میگوید: کارهای دستی به انسان احساس آرامش می دهد. من وقتی که این کار را انجام میدهم احساس میکنم هیچ چیز دیگری تو این دنیا نیست و تنها خودت هستی و کاری که انجام میدهی.
خادمیان به جز معرق کارهای دیگری مثل قالیبافی، نقاشی رو سفال و شیشه، سوخت چوب و عروسک سازی را انجام میدهد و بیان میکند: بعضی از این هنرها را از تلویزیون یاد گرفتهام . هر کدام از کارهایی که انجام میدهم یک لذتی دارند.
هنرمندان صنایع دستی موسسه خیریه رعد
دغدغه همهی آنها این است که یک کارگاه داشته باشند تا بتوانند هنری که خلق میکنند را برای خودشان بفروشند و از این طریق برای خودشان کاری دست و پا کنند.
نرگس لاله – معاون آموزشی موسسه رعد درباره اینکه چرا درصدی از فروش تابلوهای هنری به هنرجویان تعلق نمیگیرد، اظهار میکند: تنها هزینه مواد اولیه که موسسه آن را در اختیارشان قرار میدهد کم میشود و مابقی به خودشان تعلق میگیرد و طبیعی است اگر کاری از آنها فروخته نشده پس پولی هم به آنها تعلق نگرفته. حتی اگر هنرجویان بخواهند میتوانند تابلوهایشان را خودشان بخرند فقط پول مواد اولیه را از آنها میگیریم .
این در حالیست که هنرجویان میگویند تا قبل از اینکه مدیر آموزش موسسه تغییر کند 10درصد از مبلغ فروش هر تابلو به ما تعلق میگرفت اما حدود سه سال است که دیگر هیچ مبلغی از فروش تابلوهایمان را به ما نمیدهند.
تهیه گزارش از: خبرنگار ایسنا کبریا حسینزاده