روزنامه آرمان در شماره یکشنبه 11 بهمن در یادداشتی به قلم امان ا… قرایی مقدم می نویسد: تفاوت؛ کلمه ای که باید بیش از اینها برای آن احترام قائل شد. همه ما نسبت به یکدیگر تفاوت هایی داریم.
احترام به تفاوت ها را به فرزندان بیاموزید
این یادداشت در ادامه آورده است: هر یک از ما به ارزش هایی معتقدیم که متناسب با آن راه و رسم زندگی مان را انتخاب می کنیم و به این ترتیب دست به اعمال و رفتارهای گوناگونی می زنیم.
در این شرایط این امکان وجود دارد که دیگران رفتار یا افکار ما را نپسندند، یا دیگران رفتارهایی از خود نشان دهند که چندان به مذاق ما خوش نیاید، اما براساس همین واقعیت ساده باید یکدیگر را در عین تفاوت های کوچک و بزرگ پذیرفت.
از آنجا که در نظام خلقت هیچ یک از افراد حتی دوقلوهای همسان نیز از نظر روحی، روانی و تفکرات با یکدیگر یکسان نیستند، پس به این ترتیب تفاوت را می توان به عنوان یکی از ویژگی های انسان ها برشمرد. تفاوت های افراد در جامعه می تواند از دو دیدگاه جسمانی (فیزیولوژیکی) یا از لحاظ فرهنگی باشد. براساس دیدگاه فرهنگی باید برای همه اقوام و فرهنگ ها احترام قائل بود و بر این اساس به تربیت جامعه پرداخت. در این زمینه والدین و دیگر بزرگ ترها باید در خانواده به تربیت و ترویج این فرهنگ ارزشمند بپردازند و سیستم آموزشی کشور نیز در کتاب های درسی، برنامه های تفریحی، آموزشی، فرهنگی و… این مهم را جزو اولویت های خود قرار دهد تا به این ترتیب هیچ قومی برتر از قوم دیگر یا فرهنگی برتر از فرهنگ دیگر قلمداد نشود.
** پذیرش تفاوت نشان دهنده درک است
هر یک از ارزش گذاری ها نسبت به تفاوت ها نسبی است، برای مثال ممکن است در شهر تهران یک فردی با ویژگی اخلاقی یا فردی از ارزش ویژه برخوردار باشد، اما همین ویژگی در دیگر شهرهای کشور ضد ارزش تلقی شود.
بنابراین به دلیل اینکه فرهنگ های افراد در سطح کشور متفاوت است این امر نباید منجر به بروز اختلافات فرهنگی شود. همان طور که در لوح کوروش کبیر عنوان شده است، همه افراد باید از حقوق بشر پیروی کنند. افراد با قبول این اصل می توانند تفاوت های جسمانی را بپذیرند و به این ترتیب از هرگونه تحقیر و بدگویی نسبت به افراد معلول پرهیز شود. نوع دیدگاه افراد جامعه نسبت به معلولان و افراد کم توان از نگرش ها و بینش های مسئولان جامعه نشات می گیرد؛ اگر مسئولان و برنامه ریزان آموزشی، تربیتی و دولتی هیچ اختلافی بین خرده فرهنگ ها قائل نباشند به تدریج این امر که فرهنگ و ارزش های فرهنگی در جوامع نسبی است برای همگان در جامعه جاری و ساری می شود، در غیر این صورت مطلق گرایی فرهنگی و تخریب دیگر فرهنگ ها پیامد چنین بینشی خواهد بود. این نارسایی منجر به دامن زدن اختلافات قومی و پارگی فرهنگی می شود.
از لحاظ فیزیولوژیکی باید انسان را محترم دانست و این امر نباید بر مبنای عقاید و باورهای افراد ارزش گذاری شود، همه انسان ها به دلیل اشرف مخلوقات بودنشان قابل احترام هستند. برای بها به روح انسانیت باید از همان کودکی احترام به تفاوت های ظاهر و باطنی را به فرزندان آموزش داد.
** آموزش برای تغییر دیدگاه ها
در برخی مواقع مشاهد می شود که در کشور نسبت به افراد معلول در مقایسه با افراد سالم دیدگاه متفاوتی اعمال می شود. این امر باید از طریق فرهنگ سازی حل و فصل شود. در اصل اصالت وجود بر دیگر ویژگی های فردی و اجتماعی افراد برتری دارد. باید دانست که برخی معلولیت ها به عنوان مشیت الهی و تفاوت از سوی خداوند برای فرد در نظر گرفته شده یا بر اثر سانحه ای چنین مشکلی برای او پیش آمده است، پس با این بینش هیچ فردی بروز چنین مشکلاتی را برای خود دور از باور نمی داند و با بینش منعطف تری با این افراد تعامل برقرار می کنند. باید با فرهنگ سازی در کتاب های درسی فرزندانمان را از سنین کودکی نسبت به پذیرش تفاوت ها تربیت کنیم.
برای مثال در کتاب های درسی داستان گوژپشت نتردام مطرح شده است و به این ترتیب کودک فرد معلول را همچون دیگر انسان ها می پذیرد. باید این گونه سازوکارها در زمینه آموزش و پذیرش تفاوت ها در مقاطع مختلف تحصیلی جزو اولویت های سیستم آموزشی کشور قرار گیرد.
این امر باید در قالب بیان حکایت ها، ضرب المثل ها، فیلم های سینمایی و… آموزش داده شود تا به این ترتیب جوهر وجودی انسان مورد احترام و ارزش گذاری قرار گیرد. باید به مقام انسان با عنوان نماینده خدا روی زمین احترام گذاشته شود، این مهم فقط از طریق تربیت خانوادگی و فرهنگ سازی در بین افراد نهادینه می شود.
البته در جامعه ما در طول تاریخ احترام به تفاوت ها به عنوان یک اصل اساسی محسوب می شده است. باید توجه داشت که بنابر بررسی های تاریخی مردم ایران زمین از دیرباز نژادگرا نبودند. برای مثال با بررسی داستان انوشیران در می یابید که تحصیل در همه دوران تاریخ برای همه اقشار جامعه آزاد بوده است.
** افراد منعطف را بیشتر بشناسید
انعطاف پذیری به میزان تجربه پذیری فرد در مقابل محرک ها گفته می شود. یک ویژگی شخصیتی که در افراد مختلف میزان آن متفاوت است و نوع واکنش افراد در مقابل تجارب جدید را نشان می دهد. یکی از مشخصه های انعطاف پذیری افراد میزان پذیرش تغییرات در آنهاست. اشخاص انعطاف پذیر هم درباره دنیای درونی و هم درباره دنیای بیرونی کنجکاو هستند و زندگی آنها از لحاظ تجربه غنی است، چون تجارب جدید را می پسندد و می خواهند آنها را لمس کنند. آنها گاه خود به دنبال تجارب می روند و سعی می کنند انواع مختلفی از تجربه را کسب کنند. آنها مایل به پذیرش عقاید جدید و ارزش غیرمتعارف بوده و برای شنیدن و گوش کردن و بررسی عقاید جدید و اندیشه های نو رغبت نشان می دهند. پذیرش واقعیت ساده تفاوت تا حدی نگرش ها را نسبت به زندگی با دیگران تغییر خواهد داد؛ باید بپذیریم که انسان ها با هم متفاوت اند و تا حدی که اخلاق و ارزش های مشترک اعضای جامعه تعیین می کند، تفاوت داشتن حق طبیعی افراد است. در این شرایط از اینکه دیگران افکار و رفتارهایی دارند که چندان مورد پسند فرد مقابل نیست نباید ناراحت، دلگیر و عصبی شد؛ بلکه به این ترتیب بهتر می توان با دیگران روابط مسالمت آمیز برقرار کرد و این فرصت را می یابیم که به انسان های بیشتری عشق بورزیم.
در ضمن زمینه های انعطاف پذیری یا انعطاف ناپذیری افراد متفاوت است و گنجایش هر فردی با دیگری در این قضیه متفاوت است. احترام به تفاوت ها باید سرلوحه کار همگان قرار گیرد.
