روز جهاني معلولين كه درسال ۱۹۹۲ به عنوان اقدام مشترك از سوي سازمان ملل متحد اعلام شده است زمانی است براي برپايی جشن و ارج نهادن به تجارب و تواناييهای مردمی كه با معلوليتهای گوناگون دست و پنجه نرم می كنند.
نگاهي اجمالي به تاريخچه روز جهاني معلولين
اين روز برای نخستين بار در سال ۱۹۹۲ ميلادي به منظور گراميداشت سالروز تصويب قانون برنامه جهاني در ارتباط با معلولين از سوي مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام گرديد. هدف از اين اقدام ارتقاء و رشد اذهان عمومی درباره مسائل مربوط به معلوليتهای مختلف؛ و افزايش آگاهيهايی بوده است كه از مساله پيوستن افراد معلول در تمامی جنبه های دسترسی برای همه, در هزاره جديد برگزيده شد و سرلوحه امور قرار گرفت. بيش از یک میلیارد نفر به دليل نقص در سيستم روحی , جسمی و حسی از معلوليت رنج می برند. اينان هر كجا كه باشند و در هر نقطه ای از دنيا كه به سر برند به دليل موانع ظاهری و يا اجتماعی با محدوديتهايی در زندگی خود مواجه می شوند. در طی بيست وچندسال اخير كوششهای چشمگيری در شناساندن و معرفی اشخاص معلول به جامعه انسانی صورت پذيرفته است.يكی ازمواردی كه می توان از آن به عنوان نقطه عطفی در اين زمينه نام برد اعلام سال ۱۹۸۱ ميلادی به عنوان سال جهانی معلولين است كه توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت پذيرفت. ده سال بعداز (۱۹۸۱) فاصله سالهای ۱۹۹۲ – ۱۹۸۳ ميلادی , دهه جهانی معلولين نام گرفت تا كيفيت و شركت فعالانه و همه جانبه افراد معلول را در زندگی اجتماعی و گسترش و پيشرفت آنها ارتقاء بخشد. قانون برنامه جهانی در ارتباط با معلولين كه در سال ۱۹۸۲ توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصويب رسيد چارچوبی بين المللی را برای الحاق و انضمام مسائل مربوط به انواع معلوليتها به يك برنامه ريزی ملی را فراهم می آورد. در سال ۱۹۹۳ قوانين استاندارد در زمينه برابر سازی مجالها و فرصتهای زندگی برای افرادی كه با انواع معلوليتها دست و پنجه نرم می كنند به قانون مذكور افزوده شد تا به منزله مكمل آن بوده و موجب قوام آن گردد. عليرغم آنكه اين قوانين هيچگونه اجباری را براي دولتها بوجود نمی آورند، تلويحا به عنوان تعهدات اخلاقی و سياسی تلقی می شوند كه دولتها می بايست در راه يكسان سازی فرصتهای زندگی برای افراد معلول متقبل شوند. كوتاه سخن آنكه قوانين به اختصار بيان كننده اصول ويژه در مورد مسائلی چون مسئوليت پذيری، اقدام مقتضی و همكاری می باشند. مساله يكسان سازی فرصتها و مجالها برای معلولين هر روز بيش از پيش توجه سازمان ملل متحد را به خود معطوف می نمايد. يكی از مهمترين دغدغه ها در اين ميان به ويژه دسترسی به فناوری های جديد، و نيز توجه به محيط زندگی می باشد. گنجانيدن بعد معلوليت در ارائه رهنمودها و خط مشی هايی كه گستره عظيمی از پيوستاری متشكل از ملاحظات اجتماعی و اقتصادی را در برميگيرد.
17983کشورجمهوری اسلامی ایران ازجمله کشورهایی است که به کنوانسیون حقوق معلولین پیوسته است و متعهد به رعایت مفاد کنوانسیون شده است.
در روز جهانی معلولین در تمام کشورهای عضو سازمان ملل متحد مراسمی به منظوربزرگداشت مقام معلولین و اقداماتی که دولتها و سازمان های مرتبط بمنظور تامین نیازهای اجتماعی , اقتصادی , فرهنگی , بهداشتی , اقتصادی و …. به عمل آورده اند برگزارمی شود و نیزبرنامه هایی که برای بهیود این شرایط دردستورکاردارند به اطلاع عموم میرسد . دراین روز مسئولین به میان معلولین می روند و ازبرنامه ها و اقداماتی که برای تسهیل وبهبود شرایط زندگی معلولان درابعاد مختلف صورت گرفته پرده برداری می کنند , دربرخی ازکشورها معلولان برای جلب توجه مسئولین و عموم دررعایت حقوق این افراد به اقدامات نمادین دست می زنند ازجمله راهپیمایی و برگزاری متینگ های تبلیغاتی با دردست داشتن نمادهای معلولین , یانصب صندلی چرخدار روی سقف خودروهای شخصی معلولین و حرکت باآن درسطح شهرهای محل سکونت , قراردادن صندلی چرخداردرمحل پارکینگ خودرو , پارک ها , و ….تماما” به منظور وادارکردن اجتماع برای تفکردرمورد معلولین است , اینکه اولا”معلولان عضوی ازمجموعه جامعه هستند و مانند تمام اقشاراجتماع باید ازحقوق برابردرکلیه زمینه های زندگی برخوردارباشند و دوم اینکه معلولیت خواست خود افراد نبوده و مشیت الهی براین تقدیراستواربوده است و این مشیت ممکن است درمورد هریک ازافراد جامعه مقدرشود , درواقع مرزسلامت و معلولیت ازیک چشم برهم زدن به هم نزدیگ تراست , و هیچ تضمینی وجود نداردکه افرادی که هم اکنون به لطف پروردگاردرکمال صحت وسلامت زندگی می کنند , همیشه ازاین موهبیت برخوردارباشند , پس اندیشیدن به معلولان راباید قبل ازدچارشدن به معلولیت مورد توجه قراردهیم که بعد ازآن افسوس خوردن هیچ سودی نخواهد داشت .
معلولان درایران جمعیتی بالغ بر۱۲ میلیون نفرراشامل می شوند وبقولی ۱۵% جمعیت کشوررابه خود اختصاص داده اند , این جمعیت کثیرازمجموع جمعیت پرنفوس ترین استانهای کشورهم بیشتراست و گاهی میتوان آن راباجمعیت چنداستان رویهم مقایسه کرد , اگریکی ازاساسی ترین عوامل توسعه دراستانهای کشورراجمعیت درنظربگیریم پس چراجمعیت معلولان کشورو به تعبیر دیگرپرجمعیت ترین کانون مردمی کشوردراین حد ازمعیارهای اجتماعی , اقتصادی , فرهنگی , ورزشی , بهداشتی وخلاصه ازبسیاری ساختارهای عمده وشرایط حیاتی توسعه دورمانده است !! وقت آن نرسیده دولت تدبیرو امید به مناسبت یکی ازاین روزها دراجتماع عظیم معلولان کشورحداقل درسالن دوازده هزارنفری آزادی حضوریابند و پای دردل {مردم استان معلولان} مشابه کوچکترین استانهایی که درطول سال بارها به آنجا سفرمی کنند بنشیند؟!! , آیاهنوز زمان آن نشده هیئت محترم دولت درچنین مناسب هایی خبرازاختصاص اعتبارات موردنیازبرای اجرای برنامه های مختلف درتامین حقوق معلولان رابه اطلاع برسانند ؟! وازطرح های مختلف درحوزه معلولین پرده بردازی کنند ؟! ماازشخص آقای رئیس جمهورو هیئت دولت انتظارداریم کمی هم به این استان پهناورازبعد جمعیت توجه داشته باشند . وبه وعده های کوچک خود جامه عمل بپوشانند, هنوز علیرغم قول ودستورآقای رئیس جمهوردرانتهای سال ۱۳۹۳ مبنی بررفع مشکلات کمبود و گرانی وسایل کمک پزشکی وتوانبخشی معلولین درنه ماهه سال ۹۴, هیچ اتفاقی رخ نداده و کماکان بسیاری ازمعلولان بدلیل دراختیارنداشتن صندلی چرخدار, عصا, پروتز , و …. نداشتن توان برای تهیه ازبازاربیرحم این وسایل ازبسیاری فعالیت های روزمره اجتماعی بازمانده اند , هنوزلطف وزارت صنعت , معدن و تجارت و کارخانجات خودروسازی کشور شامل ۴۷۰۰ نفرواجدین شرایط واردات خودرو معلولین بعد از۷ سال نشده است تااین افرادبتوانند با واگذاری امتیازخود به این کارخانجات , خودرو داخلی دریافت کنند و معلوم نیست تاچند سال دیگرباید منتظرجلب نطرصاحبان صنعت خودرو سازی کشوربه انتظاربنشینند !!
هنوزبسیاری ازمعلولان ازنداشتن شغل , مسکن , سرمایه کار, وبرخورداری ازامکانات درمان , بیمه , آموزش و ….رنج می برند , مستمری درنظرگرفته شده برای معلولان جوابگوی هرینه خرید چند عدد مرغ هم نیست چه برسد به , اداره زندگی وحل دهها مشکل ومعضل پیش رو , هنوز بسیاری ازمعلولان بدلیل نامناسب بودن ساختارهای عمومی , قادربه حضوردراجتماع و انجام امورروزمره خودنیستند , حرکت درخیابان , پیاده رو , کوچه و بازاربرای اکثریت معلولان بامشکل مواجه است و امکان حضوردربسیاری ازمناطق شهری برای آنان میسر نیست , بسیاری ازمعلولان دیگرحتی قادرنیستند همراه خانواده به پارک وسینما و بازارو … بروند , ستاد مناسب سازی کشوراستراتژی مشخصی دردست ندارد وهنوز استانداردهای مناسب سازی راطراحی و یکسان سازی نکرده است تازمان وسرمایه, مشابه آن چیزی گه درسال های اخیردراین ستادها ازبین رفته و اثرچندانی هم دربهبود ومناسب سازی شهرها نداشته است تکرارنشود , هنوزبسیاری ازمدیران مانمی دانندچه تعداد کارمند , کارگر , متخصص و …. ازبین معلولان درحوزه فعالیت شان مشغول بکارند چه برسد به اینکه به مناسبت روز جهانی معلولان بااین دسته ازهمکاران خود ملاقات نموده ودرصورت امکان هدایایی به آنان تقدیم کرده و اززحمات آنان درپیشبرداهداف آن سازمان , نهاد و …. قدردانی کنند! لایحه قانونی حمایت ازحقوق معلولان پس ازسه سال تازه به مجلس شورای اسلامی رسیده است و امیدی نمی رود تاقبل ازپایان دوره مجلس یازدهم درصحن علنی موردبررسی و تصویب قرارگیرد !! درزمینه گردشگری سازمان های متولی مانند سازمان میراث فرهنگی , صنایع دستی و گردشگری باوجود تذکرات مکرر نهادهای مرتبط بامعلولان هنوز حتی دفتری هم برای پیگیری و بررسی مسائل و مشکلات گردشگران معلول ایجادنکرده اند و علیرغم اینکه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی کشور را معلولان و سالمندان تشکیل می دهند , هیچ توجهی برای رفع معضلات پیش روی این قبیل گردشگران ازخود نشان نمی دهند , شرکت هایی مانند پست که اشاعه دهنده فرهنگ آشناشدن عموم با موضوعات اجتماعی محسوب می شوند درطول این بیست وچندسال حتی یک بارهم به نشانه احترام به جمعیت کثیرمعلولین یک قطعه تمبریادبود روزجهانی معلولین منتشرنکرده است , درصورتی که این اقدام دربسیاری ازکشورهاهرسال بوقوع پیوسته است . رسانه های جمعی اعم ازمطبوعات , صداوسیماو … تمام فعالیت خودرا درروزجهانی معلولین به مصاحبه باتعدادی ازمعلولین و نمایش تعدادی فیلم و سریال رنگ باخته که جزتحقیروضعیف جلوه دادن معلولین و اینکه حتما”این افراد مرتکب گناهی شده اند که معلولیت نصیبشان شده , خلاصه می نمایند واین تمام برنامه های مرتبط باروزجهانی معلولین است که درکشورما برپامی شود واین سیکل هرسال باهمین شیوه تکرارو فقط تاحدودی شدت و ضعف آن کاسته یاافزوده می شود!
این پروسه همچنان ادامه خواهد داشت تازمانی که همه به آن درجه ازدرک و احساس مسئولیت برسند که رفع مشکلات معلولین , لطف نیست بلکه وظیفه است , همه باید به این باوربرسند که دولت و جامعه وظیفه دارند حقوق معلولین را برابر با سایر افراد تامین کنند , همگان باید به این موضوع وقوف پیداکنند که وقتی معلولین مانند سایر افراد پرداخت مالیات , عوارض , حق بیمه و …. رابه گردن می گیرند , حق دارند , حقوق حقه انسانی , اجتماعی رابرای خود مطالبه کنند و …
منبع: سایت آداک گردشگران معلولین