درک تفاوت های بین انسانها عامل اصلی و تعین کننده رفتار بین آنهاست. همان گونه که بسیاری از افراد تندرست قادر به انجام برخی امور نیستند باید بپذیریم که معلولان نیز در انجام برخی امور توانایی لازم را ندارند و این هیچ ارتباطی با ضعف یا ناتوانی آنها ندارد بلکه تفاوت آنها با سایرین را می رساند.
افراد دارای معلولیت به دلیل داشتن محدودیت در انجام برخی امور، تا حدودی متفاوت از سایرین زندگی می کنند، اما بسیاری از ما از این مساله غافلیم و ممکن است با رفتار با نگاه خود آنها را برنجانیم و از این رو باید اذعان داشت که پرداختن به روانشناسی معلولیت از اهمیت بالایی برخوردار است.
از ترحم به معلولان دوری کنید
دکتر محمد بامدادی، کارشناس ارشد روانشناسی عمومی در این باره به پیک توانا می گوید: درک تفاوتهای معلولان با سایرین بسیار مهم است ولی تکیه بر ناتوانی آنها، نه تنها کمکی به این افراد نمی کند بلکه بر مشکلاتشان نیز می افزاید. افراد معلول، غالبا مشکلاتی دارند که مانع انجام برخی از فعالیتهای آنها می شود یا احتمالا آنها بعضی کارها را به شکل دیگری انجام میدهند, اما بیشتر معلولان نیز می توانند پس از آموزش لازم، بسیاری از فعالیتهای عادی زندگی را با اندک تفاوت با آهسته تر از دیگران انجام دهند آنچه یک معلول نیاز دارد. پذیرفتن و باور کردن توانایی های اوست ته غصه خوردن برای ناتوانی وی
وی ادامه می دهد: ارتباطات اجتماعی با معلول باید همراه با احترام باشد و از ترحم به ایشان باید دوری کرد. تفاوت این دو نوع رفتار در این است که در حالت اول، طرف مورد احترام انسانی بزرگ به شمار می آید، اما در گزینه ترحم مخاطب، انسانی ذلیل و خوار شمرده می شود که باید همواره دست او را گرفت. هنگام ترحم به شخصیت و روحیات معلول، توجهی نمی شود به یاد داشته باشیم آنچه توانایی را می سازده اراده است و اگر اراده بخواهد جاری شود، هیچ بهانه ای را نمی شناسد
ترحم در این محدوده: پیگرد عاطفی دارد
بامدادی چگونگی ارتباط جامعه با معلولان را یکی از تنگناهای عمده آنها دانسته و می افزاید: متاسفانه بسیاری از شهروندان بدون در نظر گرفتن شرایط و توانمندیهای معلولان به طور ناخواسته و البته بیشتر با هدف دلسوزی و ترحم افراطی با آنان رفتار می کنند که این امر گاهی ضربات روحی جبران ناپذیری به آنها وارد می کند. باید گفت ترحم، محدوده ای است که پارک در آن به هر دلیلی ممنوع است و چه بسا پیگرد عاطفی دارد.
وی بیان می کند: نکته مهمی که باید به آن توجه داشت آن است که افراد معلول در کنار محدودیت های خود از توانمندی هایی نیز برخوردارند که در صورت ایجاد بستر مناسب می تواند تقویت شود.
قضاوت ممنوع!
این روانشناس عمومی خانواده تاکید می کند: هنگام برخورد با افراد معلول در کنار ناتوانی به توانمندی آنها هم توجه داشته باشید. به خاطر داشته باشید که هیچ گاه به عدم توانایی افراد توجه نکنید. مطمئن باشید هرکس دارای توانایی هایی است که باید شرایط بروز آن فراهم شود. افراد معلول مانند سایر افراد جامعه خواهان احترام متقابل هستند، باید دقت داشت که با آنها برخورد مناسب شود. از طریق ظاهر افراد معلول در مورد توانایی یا ناتوانی آنان قضاوت عجولانه نکنید، به خاطر داشته باشید برخی از ناتوانیها در ظاهر افراد مشخص نیست و ممکن است شما نتوانید تصمیمات درستی را اتخاذ کنید. تا جای ممکن در مورد چگونگی بروز معلولیت از افراد معلول سؤال نکنید تا شرایط مناسب آن فراهم شود. هنگام مصاحبت با افراد معلول از گفتن کلمات منفی و تحریک آمیز اجتناب ورزید مثلا هنگام روبه رو شدن با فردی که ام اس دارد، به جای گفتن کلماتی مانند ام اسی است و … به صورت شفاف بگویید که این شخص بیماری ام اس دارد.
معلولیت به معنی از کارافتادگی نیست
بامدادی تاکید می کند: به یاد داشته باشید که معلولیت به معنی از کارافتادگی و منزوی شدن نیست، اغلب افراد معلول در بسیاری زمینه ها توانمند هستند و می توانند در صورت مناسب بودن شرایط، به طور مستقل زندگی کنند.
به گفته بامدادی تمام منابع داری کارکرد اطلاع رسانی اعم از تلویزیون، سینما، شبکه های مجازی، روزنامه ها و… می توانند رسالت مهمی در زمینه آگاهی بخشی به اقشار مختلف جامعه در خصوص افراد معلول و نیازهای آنها داشته باشند. به طور مثال برخی از برنامه های تلویزیون در خصوص معلولیت می تواند با حضور خود معلولان تهیه و پخش شود تا جامعه ضمن مشاهده توانایی های آنها، نیازهای این افراد را از زبان خودشان دریافت کند.
