این نوشتار ترجمهای است از یک گزارش کوتاه در تارنمای سازمان بهداشت جهانی. گرچه بیشتر مطالب مطرح شده در این گزارش، تلخ و ناخوشایند هستند، اما واقعیتهای موجود و لزوم اقدام عملی برای تغییر شرایط زندگی افراد دارای معلولیت را به وضوح در برابر چشمان ما قرار میدهند. ترویجگران حقوق افراد دارای معلولیت در طول سالها و دهههای گذشته اقدامات بسیار موثری در راستای بهبود این شرایط انجام دادهاند که همچنان ادامه دارد. افراد دارای معلولیت از جمله کمبرخوردارترین گروهها در جهان هستند. آمار و مطالعات نشان میدهند که آنها مشکلات سلامتی بیشتر، دستآوردهای تحصیلی پایینتر؛ مشارکت اقتصادی کمتر و قدرت اقتصادی پایینتری نسبت به افراد بدون معلولیت دارند. امروزه معلولیت به عنوان یک موضوع حقوق بشری شناخته شده و این دیدگاه مطرح است که معلولیت تنها یک پدیده فیزیکی (جسمی) نیست، به عبارتی افراد فقط به دلیل فیزیک بدنیشان دارای معلولیت نیستند، بلکه جامعه، با ایجاد موانع، منجر به معلولیت افراد میشود. اما اگر دولتها، سازمانهای غیردولتی، متخصصین و افراد دارای معلولیت و خانوادههاشان گرد هم آمده و با هم همکاری کنند میتوانند این موانع را از سر راه بردارند. در این مقاله ۱۰ واقعیت مربوط به معلولیت را با هم مرور میکنیم تا بیشتر به ضرورت این همکاری و تلاش برای برداشتن موانع پی ببریم.
واقعیت ۱: بیش از یک میلیارد نفر در سراسر دنیا با نوعی از معلولیت زندگی میکنند
این رقم حدود ۱۵ درصد جمعیت جهان است. بین ۱۱۰ تا ۱۹۰ میلیون فرد بزرگسال، مشکلات شدید جسمی دارند. نرخ معلولیت به دلیل افزایش سن جمعیت جهان رو به افزایش است. افزایش بیماریهای مزمن در سراسر دنیا نیز در بالا رفتن نرخ معلولیت تاثیر داشتهاست.
واقعیت ۲: معلولیت، جوامع آسیبپذیر را بیش از دیگر جوامع تحت تاثیر قرار میدهد
کشورهای کمدرآمد به نسبت کشورهای پردرآمد، نرخ معلولیت بالاتری دارند. معلولیت در میان زنان، کودکان و سالخوردگان و نیز در میان اقشار کمدرآمد رایجتر است.
واقعیت ۳: افراد دارای معلولیت معمولا خدمات درمانی مورد نیاز خود را دریافت نمیکنند
نیمی از افراد دارای معلولیت در جهان نمیتوانند خدمات درمانی مورد نیاز خود را دریافت کنند. این در حالی است که یک سوم افراد بدون معلولیت استطاعت پرداخت هزینههای خدمات درمانی خود را ندارند. احتمال این که دانش و مهارت تامینکنندگان خدمات درمانی برای افراد دارای معلولیت کافی نباشد، دو برابر افراد بدون معلولیت است. احتمال این که با افراد دارای معلولیت بدرفتاری شود چهار برابر دیگران است و احتمال این که به آنها خدمات درمانی ارایه نشود سه برابر سایر افراد است.
واقعیت ۴: احتمال مدرسه رفتن کودکان دارای معلولیت کمتر از کودکان بدون معلولیت است
این فاصله تحصیلی بین افراد دارای معلولیت و بدون معلولیت در تمام گروههای سنی کودکان، نوجوانان و جوانان دیده میشود و البته در کشورهای کمتر توسعهیافته این اختلاف شدیدتر از دیگر کشورها است. برای مثال، اختلاف درصد کودکان دارای معلولیت و کودکان بدون معلولیت در مدارس ابتدایی در هند ۱۰ درصد است، در حالی که در اندونزی حدود ۶۰ درصد میباشد.
واقعیت ۵: احتمال بیکاری در افراد دارای معلولیت بیشتر از افراد بدون معلولیت است
دادههای جهانی نشان میدهد که نرخ اشتغال در میان مردان دارای معلولیت (۵۳ درصد) و در میان زنان دارای معلولیت (۲۰ درصد) پایینتر از نرخ اشتغال در میان مردان بدون معلولیت (۶۵ درصد) و زنان بدون معلولیت (۳۰ درصد) است. در میان کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، نرخ اشتغال افراد دارای معلولیت (۴۴ درصد) تقریبا نصف نرخ اشتغال افراد بدون معلولیت (۷۵ درصد) است.
واقعیت ۶: افراد دارای معلولیت از لحاظ اقتصادی آسیبپذیرترند
افراد دارای معلولیت نسبت به افراد بدون معلولیت، در زندگی با سختیهای بیشتری مواجهاند و بیشتر در معرض شرایطی مانند تغذیه و مسکن نامناسب، عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم و بهداشتی و غیره هستند. به طور کلی افراد دارای معلولیت به دلیل نیازهای خاصشان مانند نیاز به وسایل کمکی و خدمات درمانی ویژه، معمولا از افراد بدون معلولیت با درآمد یکسان، قدرت اقتصادی کمتری دارند.
واقعیت ۷: توانبخشی به افراد دارای معلولیت کمک میکند تا کارایی خود را به حداکثر برسانند و بتوانند مستقل باشند
در بسیاری از کشورهای جهان، خدمات توانبخشی به افراد دارای معلولیت به اندازه کافی وجود ندارد. برای مثال، دادههای جمعآوریشده از چهار کشور جنوب آفریقا نشان دادهاست که تنها بین ۲۶ تا ۵۵ درصد از افراد، خدمات توانبخشی مورد نیاز خود را دریافت میکنند و تنها ۱۷ تا ۳۷ درصد افراد به وسایل و یا دستگاههای کمکی مورد نیاز خود مانند صندلی چرخدار، پروتز و سمعک دسترسی دارند.
واقعیت ۸: افراد دارای معلولیت میتوانند در جامعه زندگی کرده و در آن مشارکت کنند
۴۰ درصد از افراد دارای معلولیت معمولا کمکهایی که برای انجام فعالیتهای روزانه به آن نیاز دارند را دریافت نمیکنند. برای مثال، در ایالات متحده آمریکا ۷۰ درصد افراد بزرگسال دارای معلولیت برای انجام فعالیتهای روزانه خود به کمک اعضای خانواده و دوستان خود تکیه میکنند.
واقعیت ۹: موانع سر راه افراد دارای معلولیت میتوانند برداشته شوند
دولتها میتوانند:
– دسترسی به خدمات اصلی را برای افراد دارای معلولیت ارتقا دهند.
– در پروژههای ویژه برای افراد دارای معلولیت سرمایهگذاری کنند.
– یک استراتژی ملی را در این راستا پیش بگیرند و برنامه عملی داشته باشند.
– بودجه مورد نیاز را تامین کنند.
– استخدام و آموزش کارکنان سازمانها را بهبود ببخشند.
– آگاهی و درک عموم درباره معلولیت را افزایش دهند.
– تحقیق و جمعآوری داده در حوزه معلولیت را تقویت کنند.
– از دخیل کردن افراد دارای معلولیت در پیادهسازی سیاستها و برنامههای مربوطه اطمینان حاصل کنند.
واقعیت ۱۰: «کنوانسیون بینالمللی حقوق افراد دارای معلولیت» از حقوق افراد دارای معلولیت حفاظت کرده و آن را ارتقا میبخشد
تا به امروز بیش از ۱۷۰ کشور و سازمان منطقهای و بینالمللی این کنوانسیون را امضا کرده و ۱۳۰ کشور کنوانسیون را تصویب کردهاند. سازمان بهداشت جهانی و بانک جهانی بهترین شواهد علمی را در زمینه بهبود سلامت و تندرستی افراد دارای معلولیت در راستای کنوانسیون تهیه کرده و در دسترس عموم قرار میدهند.
منبع: تارنمای سازمان بهداشت جهانی