در اجراي تبصره ماده يك دستورالعمل نحوه تشكيل و شرح وظايف كميسيونهاي پزشكي تشخيص معلوليت
مصوب شوراي معاونين سازمان بهزيستي كشور، دستورالعمل اجرايي آن به شرح ذيل ابلاغ ميگردد.
تعاریف:
عملکرد بدن: عبارت از عملکردهای فیزیولژیکی دستگاههای مختلف بدن می باشد.
ساختارهای بدن: بخش های تشریحی بدن نظیر اندامها ، اعضا و اجزای ان ها می باشد.
اختلال ها: شامل مشکلات عملکردی در بدن یا ساختار ، نظیر انحراف واضح یا فقدان می باشد.
مشارکت: انجام وظیفه یا عمل به وسیله فرد است.
ناتوانی : عبارت است از هرگونه محدودیت و یا فقدان در انجام یک فعالیت اعم از رفتار، ارتباط و سایر مهارت های روزمره زندگی .
تبصره 1:طبق تعریف در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان ، منظور از معلول فردی است که به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهزیستی بر اثر ضایعه جسمی ، ذهنی، روانی یا توام اختلال مستمر و قابل توجهی در سلامت و کارایی عمومی وی ایجاد گردد و موجب کاهش استقلال فرد در زمینه های اجتماعی و اقتصادی شود.
ماده 1: تعيين شدت معلوليت موضوع اين دستورالعمل به منظور سطحبندي خدمات و تعيين ميزان بهرهمندي افراد معلول از خدمات مورد نظر قانون جامع معلولين مصوب مورخ16/2/83 مجلس شوراي اسلامي میباشد.
ماده 2: معلوليتها به 6 گروه عمده و شايع ذیل طبقه بندی می شوند:
1ـ اختلالات جسمي، حركتي
2ـ اختلالات ذهني
3ـ اختلالات بينايي
4ـ اختلالات شنوايي
5ـ اختلالات گفتاري
6ـ اختلالات اعصاب و روان
ماده 3: شدت معلوليت هر گروه بر اساس روش رتبهاي بوده و در چهار سطح،خفيف، متوسط، شديد و خيلي شديد مشخص ميگردند.
ماده 4: شدت معلوليت هر گروه بر مبناي اختلالات عملكرد و ساختار بدن (body function & structure) تعيين ميگردد.
ماده 5: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات جسمي ـ حركتي:
1ـ خفيف:
2ـ متوسط
3ـ شديد:
4ـ خيلي شديد:
تبصره 2: در مورد dwarfism ،nanism ،کوتاهی اندام تحتانی و deformity انگشت شدت معلولیت بر اساس عدم کارایی و از کار افتادگی فردی و نظر کارشناسی تعیین گردد.
تبصره3: افراد دارای صرع بزرگ(صرع غیر قابل کنترل با دارو) از نظر شدت معلولیت در گروه شدید قرار می گیرند.
ماده 6: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات ذهني:
1ـ خفيف: 2ـ متوسط 3ـ شديد: (4ـ خيلي شديد:
-معلولين ذهني با بهرههوشي (IQ) بين 70ـ51 ـ معلولين ذهني با بهره هوشي (IQ)بين 50ـ36
ـ معلولين ذهني با بهره هوشي (IQ) 35ـ21
ـ معلولين ذهني با بهرههوشي (IQ)كمتر از 20
تبصره4: تعيين ميزان بهره هوشي بر مبناي تستهاي وكسلر، ريون و وين لند ميباشد.
تبصره 5: چنانچه افراد دارای اختلالات ذهنی همراه با اختلالات رفتاری ( بطورهمزمان) باشند، تقسیم بندی فوق با یک درجه بالاتر برایشان منظور می گردد.
ماده 7: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات بينايي:
1ـ خفيف: 2ـ متوسط 3ـ شديد: (4ـ خيلي شديد:
ـ فقدان یک چشم و چشم دیگر سالم
– یک چشم دارای میدان بینایی بین 45 تا 20 درجه داشته باشد. ـ هر دو چشم دیدی در حدود 1/0 -3/0 داشته باشد.
– هر دو چشم دارای میدان بینایی بین 45 تا 20 درجه داشته باشد. ـ هر دو چشم دیدی کمتر از 1/0 داشته باشد.
– هر دو چشم میدان بینایی کمتر از 20 درجه داشته باشد. ـ نابينايي مطلق هردو چشم یا N.L.P
تبصره6 :لازم به ذکر است که در تمامی موارد بالا دیدن با بهترین اصلاح (با عینک)در نظر گرفته شده است.
تبصره7:بیماران RP (کسانی که مشکل شبکیه دارند)در این سطح بندی قرار می گیرند.
تبصره 8:N.L.P عدم درک نور می باشد.
تبصره 9:در صورت فقدان یک چشم اگر چشم سالم دیدی کمتر از 3/0 داشته باشد در سطح بندی متوسط قرار می گیرد.
ماده 8: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات شنوايي:
1ـ خفيف: 2ـ متوسط 3ـ شديد: (4ـ خيلي شديد:
ـ اختلال شنوايي در هر دو گوش،آستانه شنوايي dB 45ـ26
ـ اختلال شنوايي در هر دو گوش، آستانه شنوايي dB70ـ46
ـ اختلال شنوايي در هر دو گوش، آستانه شنوايي 90ـ71 dB
– استفاده از پروتز کاشت حلزون ـ اختلال شنوايي در هر دو گوش، آستانه شنوايي dB90 به بالا
تبصره 10: لازم به ذکر است اگر کاهش شنوایی دو گوش ، متفاوت باشد مبنا آستانه شنوایی گوش بهتر است.
تبصره 11:در صورتیکه شدت معلولیت و آستانه شنوایی متفاوت باشدنظر کارشناس ملاک خواهد بود.
ماده 9: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات گفتاري :
1ـ خفيف: 2ـ متوسط 3ـ شديد: 4ـ خيلي شديد:
ـ اختلال درتولید آواهای گفتاری
-وجود کام کوتاه یا عمیق
– لکنت خفیف تا متوسط
– اختلالات dyslexia سن دبستان
– اختلالات صوتی با منشاء روانی و هورمونی
– شکاف کام سخت یا کام نرم
-شکاف زیر مخاطی بدون درگیری لب
-فلج زبانی یک طرفه
– لکنت شدید
– اختلال dyslexia بالاتر از سن دبستان
– برداشتن حنجره
– فلج زبانی دو طرفه
-فلج یک طرفه و دو طرفه حنجره
– شکاف نرم و سخت یک طرفه با درگیری لب
– شکاف کام نرم و سخت دو طرفه بدون در گیری لب
– سندرمهای فکی صورتی – زبان پریشی Aphasia
-اختلال زبان به دلیل Autism
– شکاف کام نرم و سخت دو طرفه با درگیری دو طرفه لب
ماده 10: شدت معلوليت گروه بيماران رواني مزمن
ـ كليه بيماران رواني مزمن در گروه شديد و خيلي شديد قرار می گیرند و از كليه مزاياي اين دستورالعمل بهرهمند خواهند بود.
– بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا و سایر اختلالهای روان پریشی(اختلالات خلقی،اضطرابی،شخصیتی،شناختی،نافذ رشدو زوال عقل) طبقDSM4-TR در گروه خیلی شدید و سایر بیماران روانی مزمن در گروه شدید قرار می گیرند.
تبصره12:برخی از بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی که شدت بیماری در حد خیلی شدید ارزیابی می گردد،در گروه بیماران روانی مزمن ،خیلی شدید قرار می گیرند.
تبصره 13:منظور از عدم کارایی در تعاریف ارائه شده، میزان عملکرد، فعالیت و مشارکت هر فرد جهت اجرای وظایف خود می باشد.
تبصره 14:درافراد چند معلولیتی ملاک تعیین سطح معلولیت بر اساس عدم کارایی یا از کارافتادگی تعیین و مشخص می گردد.
تبصره 15:اعتبارات مورد نیاز کمیسیونها از محل اعتبارات حوزه توانبخشی متبوعه با پیشنهاد رئیس کمیسیون تامین
می گردد.
تبصره 16: کلیه مواردی که در این دستورالعمل لحاظ نگردیده است ،ا بر اساس نظر کمیسیون اعمال خواهد شد.
تبصره:17 : نقطه نظرات و پیشنهادات به کمیسیون تجدید نظر استان برای رفع ابهامات و اشکالات ارائه گردد.
تبصره 18 : اعتبار هر کارت شناسایی 4 سال می باشد که در روی کارت می بایست قید گردد. در صورتیکه کارت معلولیت تحت هر عنوان مفقود گرددیا شدت معلولیت تغییر کند نیاز به صدور کارت مجدد می باشد، که این امر بر اساس پرونده معلول و تقاضای فرد معلول انجام می شود.
تبصره 19: در قبال صدور کارت هیج وجهی دریافت نمی گردد و این امر زیر نظر مستقیم معاونت توانبخشی صورت می گیرد.
تبصره 20: این دستورالعمل در 10 ماده و 20 تبصره توسط حوزه معاونت توانبخشی،دفتر امور توانبخشی معلولین ذهنی تهیه و در بهمن ماه 1387 در شورای مدیران حوزه معاونت توانبخشی کشور به تصویب رسید و هر گونه تغییر در آن مستلزم تایید شورای مذکور می باشد.
1. عدم كارآيي يا فقدان دو پا از بالاي زانو
2. عدم كارآيي يا فقدان دو دست ازمچ به بالا.
3. عدم كارآيي يا فقدان يك پا و يك دست
4. انحناء شدید ستون فقرات غیر اصلاحی (اسکلیوز،کیفوز)
1. عدم كارآيي يا فقدان چهاردست و پا
2. عدم كارآيي يا فقدان دو دست از بالاي آرنج
3. عدم كارآيي يا فقدان دو پا از لگن
1. عدم كارآيي يا فقدان يك پا از زير زانو
2. انحنای خفیف ستون فقرات غیر اصلاحی
1. عدم كارآيي يا فقدان دو پا از زير زانو
2. عدم كارآيي يا فقدان يك پا از بالاي زانو
3. عدم کارآیی یا فقدان یک دست از مچ به پایین (دست غالب)
4. عدم كارآيي يا فقدان يك دست از مچ به بالا(دست غالب)